نقدینه - طرح نهضت ملی مسکن به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های دولت محترم برای تأمین مسکن اقشار متوسط و کم‌درآمد، نیازمند منابع مالی گسترده و هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف اجرایی و مالی کشور بوده است. در این میان، بانک مسکن به‌عنوان تنها بانک تخصصی حوزه مسکن، نقش محوری در اجرای این طرح ایفا کرده است.
پربیننده ترین خبرها
آخرین خبرها
يکشنبه 11 خرداد 1404
به گزارش پایگاه خبری نقدینه ، این در حالی است که سایر بانکهای عامل، برخلاف تکالیف قانونی، در این مسیر مشارکت قابل توجهی نداشته‌اند.ورود مسئولانه بانک مسکن به طرح ملی مسکن ، مولد تحلیلها و مباحث زیادی در خصوص روش خانه دار شدن اقشار گوناگون جامعه،خصوصا اقشار ضعیف بوده است. یکی از معضلاتی که در این مسیر وجود دارد،معطوف به مسئولیت پذیری یک جانبه بانک مسکن و غیبت دیگر بانکهای دولتی و خصوصی در نیل به این هدف اساسی است.
بدون شک بار این مسئولیت بزرگ نباید صرفا بر دوش یک بانک سنگینی کند.دراینجا نظام بوروکراتیک کشور( خصوصا در بانک مرکزی و وزارت اقتصاد) باید نسبت به توزیع مسئولیتها و اهداف مهمی که در طرح ملی مسکن مطرح شده، اهتمام ویژه تری داشته باشد.درغیراین صورت،روند تنظیم گری سطح تقاضای عمومی مسکن و سطح تامین تسهیلات و خدمات خدشه دار خواهد شد.براساس مصوبه شورای عالی مسکن و تأکید بانک مرکزی،تمامی بانکهای کشور موظف به تخصیص حداقل ۲۰ درصد از منابع تسهیلاتی خود به طرح نهضت ملی مسکن هستند.با این حال،تنها بانک مسکن
به صورت جدی وارد میدان شده است.دلایل مختلفی برای حضور کمرنگ بانک های خصوصی از مشارکت دراین طرح قابل بررسی است می توان اشاره کرد:
- پایین بودن نرخ سود تسهیلات مسکن نسبت به سایر تسهیلات
- طولانی مدت بودن بازپرداخت و بازگشت منابع
- نبود انگیزههای تشویقی کافی
- عدم نظارت در ضمانت اجرای مصوبات بانکی
این عوامل درکنار دیدگاه سودمحور بانکهای خصوصی موجب شده است که بار اجرای طرح بر دوش تنها بانک مسکن باقی بماند.
نقش انحصاری بانک مسکن
تسهیلات فروش اقساطی بیش از ۱۰۲ هزار واحد نهضت ملی و ساخت بیش از ۳۸۰ هزار واحد نهضت ملی مسکن توسط بانک مسکن پرداخت شد. بانک مسکن با سابقه ای طولانی در تأمین مالی بخش مسکن، از ابتدای آغاز طرح نهضت ملی مسکن به عنوان بازوی اجرایی اصلی این پروژه عظیم ملی ایفای نقش کرده است. مطابق با اطلاعات رسمی منتشرشده تا اسفندماه ۱۴۰۳، این بانک با انعقاد بیش از ۹۲۸٬۹۱۷ قرارداد تسهیلاتی و پرداخت بیش از ۴۸۵ هزار میلیارد ریال، سهمی بی بدیل در تحقق اهداف کمی طرح داشته است. همچنین، بر اساس دادههای آماری استخرج از گزارش رسمی، بیش از ۲۲۴ هزار پروژه در سراسر کشور توسط بانک مسکن در قالب این طرح به ثبت رسیده و در حال حاضر، حدود ۱۸۶٬۴۷۹ پروژه دارای پیشرفت فیزیکی فعال هستند.
عملکرد بانک مسکن دراین زمینه،اگرچه قابل تقدیر است،اما نشاندهنده حجم عظیمی از بار مسئولیتی است که به دوش تنها یک بانک قرار گرفته است؛ درحالیکه سایر بانکها مشارکتی جدی و متوازن نداشته اند.براساس آمار رسمی منتشر شده توسط بانک مرکزی و گزارش‌های وزارت راه و شهرسازی،بیش از ۹۰ درصد پرداختی‌های تسهیلاتی مربوط به طرح نهضت ملی مسکن توسط بانک مسکن انجام شده است. این امر موجب فشار مالی مضاعف بر منابع این بانک شده و به گفته مدیران آن، توان و ظرفیت اعتباری بانک را تا حد زیادی درگیر پروژه‌های این طرح کرده است.
عملکرد بانک مسکن در سال ۱۴۰۳
بر اساس گزارش عملکرد بانک مسکن که تا پایان اسفند ۱۴۰۳ به‌روز شده است،این بانک سهم عمده‌ای از تأمین مالی طرح نهضت ملی مسکن را به‌عهده داشته است. مهم‌ترین آمارها از جدول به شرح زیر است:
•تعداد کل پروژه‌های ثبت‌شده در سامانه: بیش از ۲۲۴ هزار پروژه
•تعداد پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل‌شده: بیش از ۱۸۶ هزار پروژه
•تعداد واحدهای دارای قرارداد تسهیلاتی منعقد شده: ۹۲۸٬۹۱۷ واحد
•مبلغ تسهیلات پرداختی به واحدهای دارای قرارداد: بالغ بر ۴۸۵ هزار میلیارد ریال
•تعداد واحدهای دارای تخصیص منابع مالی: ۱٬۲۷۶٬۰۲۴ واحد
•تعداد کل پروژه‌های دارای پیشرفت فیزیکی ثبت‌شده: ۵۸۴ پروژه با پیشرفت‌های مختلف
دراین آمار مشاهده می‌شود که اغلب استان‌های کشور سهمی از تسهیلات بانک مسکن دریافت کرده‌اند؛با این حال تمرکز بیشتر بر استان‌هایی مانند تهران،خراسان رضوی،فارس و اصفهان بوده که جمعیت بالاتر و تراکم تقاضای بیشتری دارند.طبق تحقیقات جمع اوری شده و آمار منتشره توسط بانک مرکزی از ابتدای اجرای طرح نهضت ملی مسکن تاکنون، قرارداد ساخت ۳۸۰ هزار و ۵۵۵ واحد مسکونی به ارزش ۱۷۷ هزار و ۲۰۳ میلیارد تومان در بانک مسکن منعقد شده است.که در راستای تحقق اهداف کلان طرح نهضت ملی مسکن به‌عنوان یکی از محورهای اصلی برنامه دولت در حوزه تامین سرپناه برای اقشار مختلف مردم بخصوص جوانان بوده است. بانک مسکن با تکیه بر رسالت خود در توسعه بخش مسکن کشور، نقش برجسته‌ای در تامین مالی و پیشبرد این طرح ایفا کرده است.بر این اساس،از ابتدای اجرای طرح تا تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴، مجموعاً ۴۶۶ هزار و ۲۹ واحد مسکونی در قالب ۸۳ هزار و ۷۴۶ پروژه به بانک مسکن معرفی شده‌اند که ۲۸ درصد این واحدها توسط خودمالکان در حال ساخت است. در همین بازه زمانی،قرارداد ساخت ۳۸۰ هزار و ۵۵۵ واحد مسکونی به ارزش ۱۷۷ هزار و ۲۰۳ میلیارد تومان در بانک مسکن منعقد شده است.تا تاریخ یادشده، مبلغ ۱۲۶ هزار و ۴۶۹ میلیارد تومان به عنوان سهم‌الشرکه برای ساخت ۳۷۴ هزار و ۵۶۰ واحد پرداخت شده است.این پرداخت‌ها متناسب با پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها صورت گرفته و حاکی از مدیریت دقیق منابع در جهت پویایی چرخه تامین مالی طرح است.همچنین تاکنون ۱۰۲ هزار و ۶۸۶ واحد مسکونی در بانک مسکن به فروش اقساطی رسیده است.تمرکز این بانک بر فروش اقساطی واحدهایی با پیشرفت فیزیکی بالای ۸۰ درصد،علاوه برتسریع تحویل واحدها به متقاضیان،امکان بازگشت منابع و تداوم روند تسهیلات‌دهی را فراهم می‌سازد. بانک مسکن با تداوم حمایت‌های مالی از سازندگان و متقاضیان و تاکید بر مدیریت کارآمد منابع،همچنان درمسیر تحقق رسالت خود در خانه‌دار کردن مردم و توسعه پایدار بخش مسکن کشور، با قدرت و تعهد گام برمی‌دارد.
اظهارات مسئولین
با توجه به اهمیت نقش بانک مسکن در اجرای طرح نهضت ملی مسکن،بسیاری از مسئولان بلند پایه دولت،نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مقامات ناظر بر سیستم بانکی کشور،درسخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و جلسات رسمی به صراحت از عملکرد این بانک دفاع کرده و خواستار مشارکت فعال سایر بانکها شده‌اند.در این بخش،گزیده‌ای از این اظهارات آورده شده است:
دکتر محمد فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی صراحتاً تاکید کرد: بانک مسکن به تنهایی بیش از ۹۰ درصد تسهیلات طرح نهضت ملی را پرداخت کرده است.درحالی که بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار،تمام بانکها موظف به تخصیص حداقل ۲۰ درصد از تسهیلات خود به این حوزه هستند.وی همچنین افزود:بانک مرکزی ابزارهای نظارتی لازم را دارد و اگر مشارکت سایر بانکها در این طرح تقویت نشود، امکان اعمال محدودیت‌های اعتباری برای بانکهای متخلف وجود دارد.وی که دراین روزبرای پاسخگویی به نمایندگان در کمیسیون عمران حضور پیدا کرده بود پس از جلسه مشترک با اعضای این کمیسیون در جمع خبرنگاران افزود: اجرای قانون جهش تولید مسکن یکی از دغدغه‌های اصلی نمایندگان مجلس در کمیسیون عمران است که ما نیز در بانک مرکزی اهمیت آن را درک کرده و متعهد به رفع مشکلات هستیم. تولید مسکن برای کشور اولویت دارد و انتظاراتی در جامعه ایجاد شده است که باید به آنها پاسخ دهیم.فرزین ادامه داد: برآورد ما این است که حدود ۸۰۰ هزار متقاضی مسکن ملی که بخشی از آنها مبلغی نیز پرداخت کردند، تسهیلات دریافت نکردند که باید تعیین تکلیف شوند که قول دادیم با همکاری نظام بانکی این مشکل را حل کنیم و اقدامات لازم برای ادامه کار نیز با توافق مجلس پیش خواهد رفت.
محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس در این خصوص اظهار کرد:نقش بانک مسکن در اجرای طرح ملی مسکن ستودنی است،اما این بانک نمی‌تواند به تنهایی پاسخگوی نیاز میلیون‌ها متقاضی مسکن باشد.سایربانک‌ها باید مطابق با سهم‌شان وارد این حوزه شوند و ما در مجلس درحال تهیه طرحی برای الزام قانونی و حضور جدی بانک ها در این مشارکت هستیم.وی در ادامه هشدار داد:«ادامه روند فعلی به معنای شکست عملیاتی طرح خواهد بود؛ مگر آنکه از طریق فشارهای حقوقی، حمایتی و حتی مشوق‌های مالیاتی، سایر بانکها وارد میدان شوند.وی با اشاره به کم‌کاری بانکها در خصوص نهضت ملی مسکن گفت:یکی‌از جدی‌ترین موانع پیش روی طرح نهضت ملی مسکن،عدم همراهی نظام بانکی در پرداخت تسهیلات مصوب است.طبق قانون،بانکها موظف‌اند سالانه ۲۰ درصد از تسهیلات پرداختی خود را به حوزه مسکن اختصاص دهند.با این حال، بسیاری از بانکها یا منابع لازم را تخصیص نداده‌اند یا درفرآیند پرداخت وام،سخت‌گیری‌هایی ایجاد کرده‌اند که موجب سردرگمی متقاضیان شده است.به گفته وی؛براساس گزارش‌های ارائه‌شده از سوی کمیته مسکن و شهرسازی کمیسیون، دیوان محاسبات و وزارت راه نشان داد که عملکرد یکی از این بانک ها درطول سه سال گذشته،کمتراز یک‌سوم تعهدات خود بوده و بانک دیگری نیز حدود ۲۶ درصد از تعهداتش را عملیاتی کرده است.این در حالی است که یکی‌ازمهم‌ترین موانع دراجرای قانون جهش تولید مسکن، عدم همکاری بانکها درپرداخت تسهیلات است.نماینده مجلس تاکید کرد:مطابق قانون،درصورت عدم تحقق تعهدات بانکی،بانکها مشمول جریمه مالیاتی خواهند شد.بنابراین،این بانک ها برای اعمال جریمه به سازمان امورمالیاتی معرفی می‌شوند.
در ادامه دکتر سیده فاطمه حسینی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس بیان کرد:نهضت ملی مسکن یک پروژه اقتصادی-اجتماعی بزرگ است که نیاز به نگاه سیستمی دارد. بانک مسکن به درستی درقلب این سیستم قرارگرفته،اما اگرسایر ارکان مالی کشور همراهی نکنند،تراز مالی این طرح دچار آسیب خواهد شد.
مهندس مهران علیزاده معاون تأمین مالی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی همچنین عنوان کرد: بانک مسکن در ماه‌های اخیر با استفاده از تمام ظرفیت‌های خود از جمله خط اعتباری ویژه و بازتخصیص منابع داخلی، بیش از ۴۸۰ هزار میلیارد ریال به پروژه‌های فعال تزریق کرده است. اما این سطح حمایت در نبود بانکهای مکمل نمی‌تواند پایدار بماند.»او همچنین تأکید کرد:«وزارت راه در تعامل با بانک مرکزی، به دنبال ایجاد جداول تعهدی دقیق برای هر بانک عامل است. هدف این است که بانکها بدانند میزان مسئولیت‌شان در اجرای عدالت مسکن چقدر است.
برآیند تحلیل مواضع مسئولین در خصوص نهضت ملی مسکن نشان می‌دهد:
•حمایت از عملکرد بانک مسکن یک اجماع حاکمیتی است که در سه قوه (مجریه، مقننه و نهاد پولی) تأکید شده است
•مسئله ورود سایربانک‌ها ضروری است و در آینده نزدیک ممکن است ابزارهای لازم و تشویقی برای آنها وضع شود
•همگرایی نهادی درحال شکل‌گیری است،اما به محرک‌های عملیاتی بیشتری نیاز دارد
* پیشنهاد می‌شود برای تحقق اهداف طرح نهضت ملی مسکن، اقدامات زیر انجام شود:
•بانک مرکزی با ابزارهای نظارتی خود،سایر بانکها را ملزم به اجرای سهم خود درپرداخت تسهیلات کند
•منابع جدیدی از طریق بازار سرمایه و صندوق‌های زمین و ساختمان به پروژه‌ها تزریق شود
•سیاست‌های تشویقی و حمایتی برای بانک مسکن درنظرگرفته شود تا بتواند بارمالی موجود را به شکل پایدارمدیریت کند
نتیجه‌گیری و جمع‌بندی
با توجه به اظهارنظرهای مسئولان کشوری، بانک مسکن تنها بانکی است که بیش از تعهد قانونی خود در طرح نهضت ملی مسکن عمل کرده است.بانک مسکن، پیشران و توسعه‌دهنده بیش از ۱۲ صنعت مادر است که با رشد و رونق آن سایر صنایع نیز رونق می‌یابد.همچنین تامین مسکن به سلامت روان و احساس آرامش در جامعه کمک می‌کند و این موضوع بر اهمیت تولید و تامین مالی مسکن می‌افزاید.تاثیر بانک مسکن در تامین مالی بخش مسکن به ویژه طرح مسکن مهر و نهضت ملی مسکن قابل دفاع است و در قیاس با سایر بانک نقش فاخر و ارزشمند دارد و امیدواریم که این رسالت بانک مسکن تداوم داشته باشد.در شرایطی که انتظار می‌رود بانکهای عامل مختلف درچارچوب قانون بودجه سالانه و تکالیف شورای پول و اعتبار،در اجرای طرح نهضت ملی مسکن مشارکت کنند،تنها بانک مسکن به‌صورت عملیاتی وارد این حوزه شده است.این عدم مشارکت سایر بانکها،نه تنها بار اجرای طرح را به‌طور کامل بردوش یک نهاد نهاده،بلکه روند پیشرفت پروژه‌ها را نیز کند کرده است.باتوجه به توان و تخصص بانک مسکن در پیشبرد طرح های عظیم درحوزه ساخت و ساز و توسعه مسکن دارد ازاین پتانسیل می توان به بهترین شکل ممکن در پیشبرد این مسیراستفاده کرد.وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن تعامل سازنده ای با یکدیگر در مسیر تحقق اهداف دولت چهاردهم دربخش توسعه مسکن دارند و همین امر موجب شده است تا طرح نهضت ملی مسکن از پیشرفت قابل قبولی برخوردار باشد.با توجه به اجرای موفق بانک مسکن در راستای خانه دار شدن جوانان و مناطق محروم؛ مسئولین کشوری همراه و همگام با بانک مسکن در پیشبرد این مسئول خطیر را اجرایی و حمایت کنند.
<###dynamic-0###>